كم كاری تيروئيد چيست؟
کم کاری تیروئید نوعی نارسایی است که در آن غده تيروئيد ديگر قادر نيست به اندازه كافی هورمونهاي تيروئيدي توليد نمايد. نارسایی هورمونی ناشی از کم کاری تیروئید در اکثر موارد با تجویز دارو توسط پزشک درمان می شود اما درصورت عدم مراجعه و درمان، معمولاً شديدتر شده و عوارض ناشی از آن بيشتر ميشود. در اندكی از موارد عوارض تهديد كننده حيات مانند نارسايی قلبی و اغما ديده ميشود. كمكاری تيروئيد با انجام آزمايش خون شناسايی و به راحتی قابل درمان است. از هر 100 نفر حدود 2 نفر مبتلا به كمكاري تيروئيد هستند، البته درجات خفيف كمكاري تيروئيد شيوع بيشتري دارد.
علت کم کاری تيروئيد چیست؟
1) شايعترين علت نارسایی تيروئيد, یک اختلال خودایمنی به نام "تیروئیدیت هاشیموتو" نوعی التهاب مزمن غده تیروئید است. منظور از بیماری خودایمنی این است که دستگاه ایمنی بدن که فقط در مقابل تهاجمات خارجی مانند باكتری ها و ويروسها عکس العمل نشان می دهد، به اشتباه بر علیه خودش وارد عمل شده و به برخی سلول های سالم بافتها حمله می کند. تیروئیدیت هاشیموتو نخستین بیماری خودایمنی شناخته شده است که در سال ۱۹۱۲ توسط شخصی به نام هاکارو هاشیموتو در آلمان کشف شد. این بیماری با سیر نسبتا کندی پیشرفت میکند و به تدریج باعث تخریب بافت تیروئید و موجب کاهش سطح هورمون تیروئید در خون میشود.
هنوز علت دقیق ابتلای افراد به هاشیموتو کشف نشده است. برخی پزشکان معتقدند که یک ویروس یا باکتری باعث ابتلای فرد به این بیماری میشود و برخی دیگر عوامل ژنتیکی را علت ابتلا به این بیماری میدانند.
علائم و نشانههای تیروئیدیت هاشیموتو
تیروئیدیت هاشیموتو در بیشتر مواقع موجب بروز کمکاری تیروئید میشود. از نشانههای اصلی این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش وزن
- افسردگی
- حساسیت زیاد به گرما و سرما
- خشکی پوست
- احساس خوابرفتگی اندامها و کوفتگی
- ضعف ماهیچهها یا گرفتگی ماهیچهها
- ضعیف شدن حافظه
- نازایی
- ریزش مو
- سردردهای میگرنی
2) از دیگر دلایل کم کاری تیروئید می توان از التهاب تيروئيد پس از زايمان نام برد. 5 الی10 درصد خانمها پس از زایمان به این اختلال تیروئیدی دچار و معمولاً خودبه خود درمان می شوند.
3) گاهی درمان های مربوط به پركاری تيروئيد شامل استفاده از يد راديواكتيو يا جـــــراحـــــی، پس از چند ماه تا چند سال به اختلال کم کاری تیروئید می انجامد.
علایم و نشانه های كمكاري تيروئيد چیست؟
نشانههاي كمكاري تيروئيد معمولاً به دلیل کاهش فرایندهای سوخت وسازی بدن بروز پیدا می کنند. این علایم ممکن است در یک فرد شدت بیشتر و در دیگری شدت كمتر داشته يا اصلاً ديده نشود. در برخی افراد مبتلا به كمكاري تيروئيد هيچ یک از نشانه های زیر دیده نمی شود و نارسایی آنها فقط در آزمایش خون مشخص می شود.
کم اشتهایی، حساسیت زیاد به سرما، کندی در حرکات، ضعف و خستگي، خشكي و زمخت شدن پوست به ویژه روی آرنج و مفاصل روی دست، شکنندگی و ریزش مو, يبوست، گرفتگی عضلانی و صدای خشن از علایم کم کاری تیروئید می باشند. همچنين برخی بيماران ممكن است از موارد زير شكايت كنند: ضعف حافظه، خواب آلودگي در طول روز، عدم تمركز، بيحسي دستها و پاها، افزايش وزن، پف کردن صورت و اطراف چشم، گواتر (تورم غيرطبيعي در ناحيه جلوي گردن به علت بزرگ شدن غده تيروئيد).
درمان كمكاري تيروئيد چگونه است؟
در بسیاری از موارد، نارسایی تیروئید درمان ندارد اما با توجه به اين كه در اين بيماری غده تيروئيد قادر به توليد هورمون به اندازه لازم نميباشد, می توان با مصرف قرصهاي حاوی هورمون تيروئيد، علایم و نشانه های بیماری را از بین برد. پزشکان در اكثر موارد لِووتيروكسين را تجویز می کنند که هورمون مورد نياز بدن را تامين می نماید.
بيمار ممكن است ظرف 1 الی 2 هفته پس از شروع درمان تغییرات اندكي را حس كند، اما پاسخ كامل به درمان هورمونی ممكن است چندين هفته به طول بینجامد و معمولاً آزمایش های دوره ای چندماهه و سالیانه جهت سنجش میزان هورمون تجویز می شود.
لووتيروكسين روزانه يك بار و ترجيحاً به هنگام صبح مصرف ميشود. گاهي بيماران جهت بهبودي سریع و يا تمایل به كاهش وزن، به مصرف بيش از حد نياز دارو روی می آورند که اين امر ميتواند منجر به پركاري تيروئيد و در درازمدت ، پوكی استخوان و يا بيماری قلبي شود.
در صورت ابتلا به نارسایی کم کاری تیروئید، به خاطر داشته باشيد كه بيماري شما جدی ولی به راحتی قابل درمان است. با مصرف مرتب دارو و مراجعه بهنگام نزد پزشک، با يك فرد سالم تفاوتی نخواهيد داشت.